Hướng dẫn soạn bài Chuyện người con gái Nam Xương - Ngữ văn lớp 9 chân trời sáng tạo (Tập 1) chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Chuẩn bị đọc
Câu hỏi (trang 89 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Nêu một số yếu tố kỳ ảo trong các truyện dân gian mà bạn đã đọc và cho biết chúng thường được sử dụng trong những tình huống nào và nhằm mục đích gì.
Trả lời: Một số yếu tố kì ảo trong các truyện cổ tích và ý nghĩa của chúng:
Hình ảnh các vị thần tiên: Các vị thần tiên thường xuất hiện trong những lúc nhân vật gặp khó khăn, cần sự giúp đỡ kỳ diệu từ các thế lực siêu nhiên. Họ đại diện cho sức mạnh thần thánh, giúp nhân vật vượt qua thử thách và hiện thực hóa những ước mơ về sự hạnh phúc và công bằng.
Hiện tượng phép thuật (như biến hóa, sống lại): Những hiện tượng phép thuật thường xuất hiện khi nhân vật gặp phải nguy hiểm, khó khăn lớn, hoặc bị kẻ xấu hãm hại. Chúng thể hiện sức mạnh và sự bền bỉ của cái thiện, đồng thời khát vọng về sự công bằng và hạnh phúc.
Trải nghiệm cùng văn bản
Theo dõi: Những từ ngữ nào trong đoạn văn này gợi lên đặc điểm tính cách của các nhân vật?
- Tính cách Vũ Nương: Cô được mô tả là người hiền hòa, nết na, có phẩm hạnh tốt đẹp và luôn giữ gìn những chuẩn mực đạo đức.
- Tính cách Trương Sinh: Ông thể hiện sự nghi ngờ quá mức và luôn đề phòng vợ mình.
Dự đoán: Câu nói của bé Đản có thể ảnh hưởng như thế nào đến Trương Sinh?
Câu nói của bé Đản có thể là yếu tố gián tiếp dẫn đến bi kịch của Vũ Nương. Trương Sinh, đang trong trạng thái đau khổ vì mất mẹ, tin vào lời của con và từ đó nghi ngờ vợ, dẫn đến những hành động mắng mỏ và đuổi cô.
Suy luận: Đây là lời đối thoại hay độc thoại?
Đây là lời độc thoại.
Suy luận: Các câu nói của bé Đản trong đoạn văn trên có ảnh hưởng gì đến số phận của Vũ Nương?
Những câu nói của bé Đản đã làm rõ những hiểu lầm của Trương Sinh về Vũ Nương, giúp giải tỏa nghi ngờ và xác nhận rằng Vũ Nương không phải là người ngoại tình.
Theo dõi: Chú ý đến sự thay đổi trong thái độ và cảm xúc của Vũ Nương trong đoạn văn này.
Vào đầu đoạn, Vũ Nương vẫn còn chút băn khoăn và uất ức, nhưng khi Phan Lang nhắc đến tổ tiên và gia đình, sự xúc động của cô trở nên mạnh mẽ, khiến cô không kìm được nước mắt và khóc.
Đánh giá: Bạn có nhận xét gì về kết thúc của câu chuyện?
Đây là một cái kết đầy ý nghĩa và cảm động. Kết thúc không chỉ phản ánh ước mơ của con người về sự trường tồn và chiến thắng của cái thiện, cái đẹp, mà còn bộc lộ khát vọng về cuộc sống công bằng và hạnh phúc cho những người lương thiện, đặc biệt là phụ nữ. Những chi tiết này làm nổi bật sự sâu sắc trong tính cách của Vũ Nương: dù ở thế giới khác, cô vẫn mãi hướng về gia đình, quê hương và khao khát được minh oan.
Suy ngẫm và phản hồi
Nội dung chính: Chuyện người con gái Nam Xương không chỉ làm nổi bật sự cảm thông sâu sắc đối với số phận bi thảm của Vũ Nương mà còn tôn vinh phẩm hạnh và vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam trong bối cảnh phong kiến.
Câu 1 (trang 95 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Tóm tắt nội dung chính của văn bản, liệt kê các sự kiện theo diễn biến câu chuyện và cho biết cách sắp xếp các sự kiện đó theo trật tự thời gian và không gian.
Trả lời:
Nội dung: Qua câu chuyện bi kịch của Vũ Nương, “Chuyện người con gái Nam Xương” không chỉ phản ánh nỗi đau và sự bất công mà phụ nữ phải chịu đựng dưới chế độ phong kiến mà còn ca ngợi những phẩm chất cao đẹp và truyền thống của họ.
Sự kiện:
- Vũ Nương, một người phụ nữ xinh đẹp và đức hạnh, kết hôn với Trương Sinh, người sau khi cưới phải đi lính.
- Trong thời gian chồng vắng mặt, Vũ Nương một mình chăm sóc mẹ chồng ốm đau và nuôi con nhỏ, đồng thời lo lắng làm ma cho mẹ chồng khi bà qua đời.
- Khi Trương Sinh trở về và nghe lời con nghi ngờ về sự trung thủy của vợ, anh đã tỏ ra nghi ngờ và đuổi Vũ Nương đi.
- Vũ Nương bị oan uất, đã tự vẫn bằng cách gieo mình xuống sông Hoàng Giang, nhưng được thần Rùa Linh Phi và các tiên nữ cứu sống.
- Trương Sinh sau đó mới nhận ra vợ mình bị oan ức. Vũ Nương đã gặp Phan Lang, một người làng đã chết đuối và được Linh Phi cứu.
- Vũ Nương nhờ Phan Lang gửi chiếc hoa vàng và yêu cầu Trương Sinh làm lễ giải oan cho nàng. Khi Trương Sinh thực hiện, Vũ Nương hiện về giữa dòng sông, gửi lời tạ từ và sau đó biến mất.
Trật tự sự kiện: Các sự kiện trong câu chuyện được sắp xếp theo trình tự thời gian xen lẫn giữa thế giới trần gian và cõi âm. Không gian của câu chuyện mở rộng từ trần thế đến cõi âm, với sự giao thoa giữa thế giới thực và thế giới kì ảo, cho phép nhân vật sống nhiều cuộc đời và trải nghiệm khác nhau.
Câu 2 (trang 95 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Liệt kê các nhân vật trong văn bản và xác định nhân vật chính, nhân vật phụ.
Trả lời:
- Danh sách các nhân vật: Vũ Nương, Trương Sinh, bé Đản, mẹ chồng, hàng xóm, Phan Lang.
- Nhân vật chính: Vũ Nương.
- Nhân vật phụ: Trương Sinh, bé Đản, mẹ chồng, hàng xóm, Phan Lang.
Câu 3 (trang 95 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Phân tích tính cách của nhân vật Vũ Nương và so sánh cách ứng xử của nàng khi còn sống với gia đình và khi ở cõi thủy phủ.
Trả lời:
Vũ Nương khi còn sống ở trần gian
Trong mối quan hệ với mẹ chồng: Vũ Nương thể hiện sự hiếu thảo rõ ràng. Khi chồng đi vắng, nàng vừa chăm sóc con nhỏ, vừa lo lắng chăm sóc mẹ chồng ốm đau bằng sự tận tâm, thuốc thang và lễ bái thần phật. Khi mẹ chồng qua đời, nàng tổ chức ma chay với sự trang trọng, tỉ mỉ, như thể đang chăm sóc cha mẹ ruột của mình.
Trong mối quan hệ với con trai: Vũ Nương là người mẹ tận tụy, yêu thương con trai vô bờ bến, một mình lo toan mọi việc nuôi dạy con khi chồng vắng mặt. Nàng cố gắng bù đắp sự thiếu vắng của cha bằng cách chỉ vào bóng mình và nói đó là cha Đản để con không cảm thấy thiếu thốn tình cha.
Trong mối quan hệ với chồng: Nàng là người vợ chung thủy, luôn yêu thương và cư xử đúng mực. Vũ Nương khéo léo, nhường nhịn và gìn giữ sự hòa thuận trong cuộc sống vợ chồng, không bao giờ để xảy ra mâu thuẫn.
Khi bị chồng nghi oan: Nàng cố gắng giải thích và minh oan cho mình, khẳng định sự trong trắng và lòng chung thủy của mình. Nàng mong muốn chồng hiểu rõ tấm lòng và xin đừng nghi ngờ. Khi mọi nỗ lực không thành công, nàng tỏ ra đau khổ và thất vọng sâu sắc.Cuối cùng, khi bị cự tuyệt mọi quyền lợi và hạnh phúc, nàng quyết định tự vẫn như một cách bảo vệ phẩm giá. Đối với nàng, phẩm giá còn quan trọng hơn sự sống.
Những năm tháng sống dưới thủy cung
Ở cõi thủy cung: Mặc dù sống ở thế giới dưới nước, Vũ Nương vẫn không ngừng hướng về chồng con và quê hương. Nàng cảm động khi gặp Phan Lang, người cùng làng, và khóc thương khi nghe về gia đình mình. Vũ Nương khao khát phục hồi danh dự và phẩm giá của mình, nhờ Phan Lang chuyển chiếc thoa vàng và yêu cầu Trương Sinh thực hiện lễ giải oan.
Dù rất nhớ chồng con và mong muốn đoàn tụ, nàng vẫn quyết giữ lời hứa sống bên Linh Phi, cho thấy sự trọng nghĩa tình và lòng trung thành của nàng.
Câu 4 (trang 95 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Nêu một số đặc điểm nổi bật trong tính cách của Trương Sinh và xem xét liệu những đặc điểm này có phải là nguyên nhân gây ra bất hạnh cho Vũ Thị Thiết không.
Trả lời:
Đặc điểm tính cách của Trương Sinh: Trương Sinh nổi bật với tính đa nghi, ghen tuông mù quáng, bảo thủ và độc đoán. Ông cũng có xu hướng vũ phu và thiếu lòng bao dung, làm cho mối quan hệ với vợ trở nên căng thẳng và khó khăn.
Mối liên hệ với bất hạnh của Vũ Nương: Chính những đặc điểm này của Trương Sinh đã góp phần lớn vào nỗi bất hạnh của Vũ Nương. Tính đa nghi và ghen tuông đã khiến ông nghi ngờ sự chung thủy của vợ mà không có chứng cứ rõ ràng, dẫn đến hành động đánh đuổi và buộc nàng phải tự vẫn. Những phẩm chất tiêu cực của ông đã trực tiếp tạo ra hoàn cảnh bi thảm và đau khổ cho Vũ Nương.
Câu 5 (trang 95 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Tìm các yếu tố kỳ ảo trong tác phẩm và giải thích tác dụng của chúng trong việc thể hiện chủ đề và tư tưởng của tác phẩm.
Trả lời:
Các yếu tố kỳ ảo trong tác phẩm:
- Phan Lang mơ thấy rùa và thả rùa xuống nước.
- Phan Lang lạc vào động rùa của Linh Phi, được đãi tiệc và trò chuyện với Vũ Nương, sau đó nàng được phép trở về thế giới người sống.
- Vũ Nương xuất hiện trở lại sau khi Trương Sinh tổ chức lễ giải oan cho nàng tại bến Hoàng Giang.
Tác dụng của các yếu tố kỳ ảo:
- Các yếu tố kỳ ảo tạo nên sự đặc trưng của thể loại truyền kỳ, làm cho câu chuyện trở nên ly kỳ và hấp dẫn hơn.
- Sự kết hợp giữa yếu tố thực và kỳ ảo kích thích trí tưởng tượng của người đọc và làm tăng tính huyền bí của câu chuyện.
- Những yếu tố kỳ ảo nâng cao giá trị hiện thực và ý nghĩa nhân văn của tác phẩm, đồng thời thể hiện sâu sắc ước mơ của con người về sự bất tử, công lý và hạnh phúc.
- Kết thúc có hậu được tạo ra nhờ những chi tiết kỳ ảo, vừa khẳng định sức mạnh của cái thiện và cái đẹp, vừa phản ánh khát vọng về cuộc sống công bằng và hạnh phúc, đặc biệt cho những người lương thiện như Vũ Nương.
Câu 6 (trang 95 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Đọc lời thoại của các nhân vật trong văn bản và cho biết:
1, Lời nói của Vũ Thị Thiết trước khi tìm đến cái chết trên bến Hoàng Giang là đối thoại hay độc thoại? Dựa vào đâu em xác định được như vậy?
2, Các câu nói của bé Đản với Trương Sinh trước và sau cái chết của Vũ Thị Thiết có vai trò gì trong diễn biến của câu chuyện?
Trả lời:
1, Lời nói của Vũ Thị Thiết trước khi tự vẫn tại bến Hoàng Giang là độc thoại. Điều này được xác định qua việc Vũ Nương nói một mình và “ngửa mặt lên trời mà than” mà không có sự đối đáp với bất kỳ nhân vật nào khác trong cảnh đó.
2, Lời nói của bé Đản về cái bóng:
Trước cái chết của Vũ Nương: Câu nói của bé Đản về cái bóng như “Ô hay! Thế ra ông cũng là cha tôi ư?” và mô tả cái bóng trên tường của cha đã tạo ra một nút thắt trong câu chuyện, gây ra sự nghi ngờ và hiểu lầm giữa Trương Sinh và Vũ Nương. Đây là yếu tố chính dẫn đến mâu thuẫn và sự bất hòa trong gia đình.
Sau cái chết của Vũ Nương: Khi bé Đản nói “Cha Đản lại đến kia kìa!” và chỉ vào bóng trên tường, đây là chi tiết giúp mở nút thắt của câu chuyện. Việc Trương Sinh nhận ra bóng của mình trên tường giúp ông hiểu được sự oan ức của vợ và nhận ra sự thật, từ đó tạo ra một sự giải thoát và cái kết có hậu cho câu chuyện.
Câu 7 (trang 96 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Những dấu hiệu nào giúp em nhận biết “Chuyện người con gái Nam Xương” là truyện truyền kì?
Trả lời:
Dấu hiệu nhận biết “Chuyện người con gái Nam Xương” là truyện truyền kì bao gồm:
Chi tiết kỳ ảo: Các yếu tố như Phan Lang mơ thấy rùa và được Linh Phi cứu sống, hay Vũ Nương xuất hiện trở lại sau khi Trương Sinh lập đàn giải oan cho nàng, là những yếu tố kỳ ảo đặc trưng của thể loại truyền kì, làm nổi bật sự kết hợp giữa thực và ảo.
Phản ánh hiện thực xã hội: Câu chuyện phản ánh rõ số phận bất hạnh của người phụ nữ trong xã hội phong kiến và chỉ trích sự bất công, phân biệt giới tính trong xã hội nam quyền. Qua đó, tác phẩm phê phán xã hội phong kiến và ca ngợi phẩm hạnh của người phụ nữ, đặc biệt là Vũ Nương, người đã phải chịu đựng nhiều đau khổ.
Câu 8 (trang 96 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Lời bình ở cuối truyện về Vũ Thị Thiết có đoạn: “Nếu không được trời xét tâm thành, nước không làm hại, thì xương hoa vóc ngọc, đã chôn vào họng cá nơi lòng sông, còn đâu được lại thông tin tức để nết trinh thuần được nhất nhất bộc bạch ra hết.” Em có đồng ý với lời bình trên không? Vì sao? Qua nhân vật Vũ Thị Thiết, em hiểu thêm điều gì về số phận của người phụ nữ trong một xã hội đề cao nam quyền?
Trả lời: Em hoàn toàn đồng ý với lời bình trên.
Lời bình phản ánh sự trân trọng và cảm thông sâu sắc đối với số phận của Vũ Nương. Nếu không có sự can thiệp của các thế lực thần linh, nàng sẽ không thể chứng minh được sự trong sạch và phẩm hạnh của mình. Điều này làm nổi bật giá trị nhân đạo trong truyện, khi phê phán những bất công và khắc nghiệt của xã hội phong kiến đối với phụ nữ. Nhân vật Vũ Nương đại diện cho số phận bi kịch của người phụ nữ trong một xã hội trọng nam khinh nữ, nơi mà phụ nữ không được công nhận giá trị và phẩm giá của mình.
Trong môi trường xã hội đó, người phụ nữ phải đấu tranh không chỉ với số phận mà còn với sự bất công của xã hội, và đôi khi, cái chết là cách duy nhất để họ bảo vệ danh dự và phẩm giá của mình. Truyện cho thấy, dưới cái nhìn của xã hội phong kiến, người phụ nữ dù có đức hạnh và tài năng đến đâu cũng khó tránh khỏi sự áp bức và thiệt thòi.
Với những hướng dẫn soạn bài Chuyện người con gái Nam Xương - Ngữ văn lớp 9 chân trời sáng tạo (Tập 1) chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
