Hướng dẫn soạn bài Chiếc lược ngà - Ngữ văn lớp 9 - Cánh diều chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Đọc hiểu
Câu 1. Hình dung cuộc gặp gỡ ban đầu của hai cha con.
Cuộc gặp gỡ ban đầu của hai cha con diễn ra trong sự xúc động và mong chờ của người cha, cùng với sự bất ngờ và e ngại của đứa con. Khi anh Sáu nhìn thấy con mình sau nhiều năm xa cách, anh vội vàng chạy tới, nhảy tót lên xe để chơi với con. Tuy nhiên, bé Thu lại không nhận ra cha mình và tỏ ra sợ hãi, nghi ngờ. Bé giật mình, tròn mắt nhìn rồi bỏ chạy và gọi mẹ.
Câu 2. Chú ý ngôn ngữ đối thoại trong văn bản.
Ngôn ngữ đối thoại trong văn bản thể hiện sự hồi hộp, mong đợi của người cha và sự ngạc nhiên, sợ hãi của đứa con. Khi anh Sáu gọi “Ba đây con!” với giọng run run, bé Thu tỏ ra hoảng sợ và không nhận ra cha mình. Ngôn ngữ đối thoại đơn giản nhưng chứa đựng nhiều cảm xúc, thể hiện rõ tình cảnh gặp gỡ đầy xúc động.
Câu 3. Các lời “nói trống” của bé Thu thể hiện điều gì?
Các lời “nói trống” của bé Thu thể hiện sự kháng cự, bướng bỉnh và không tin tưởng. Khi bé nói “Vô ăn cơm!” thay vì gọi “ba”, bé thể hiện sự không chấp nhận và không muốn nhận anh Sáu là cha mình. Điều này cho thấy bé Thu vẫn còn rất nhiều băn khoăn và không sẵn lòng tiếp nhận người cha mới trở về sau thời gian dài xa cách.
Câu 4. Lời nói của nhân vật bé Thu được trích dẫn trực tiếp hay gián tiếp?
Lời nói của nhân vật bé Thu được trích dẫn trực tiếp. Câu nói của bé Thu được ghi lại nguyên văn trong dấu ngoặc kép, ví dụ: “Com sôi rồi, nhão bây giờ!” hoặc “Ba chắt nước giùm con!”.
Câu 5. Dự đoán xem nhân vật bé Thu sẽ làm gì.
Nhân vật bé Thu sẽ cố gắng nấu cơm một mình mặc dù gặp nhiều khó khăn và có thể mắc lỗi. Cuối cùng, khi không thể chịu đựng được nữa, bé sẽ nhờ đến sự giúp đỡ của người khác, nhưng vẫn giữ vững sự bướng bỉnh và tự lập của mình.
Câu 6. Thái độ của bé Thu ở đây có gì khác với lúc đầu?
Bé Thu ở đây có thái độ khác hẳn so với lúc đầu. Lúc đầu, bé rất bướng bỉnh và không nhận cha, luôn giữ khoảng cách với ông Sáu. Tuy nhiên, sau khi nghe được sự giải thích từ người khác và chứng kiến những hành động yêu thương của cha, bé đã dần thay đổi thái độ. Bé trở nên xúc động, nhận ra tình cảm của cha và chạy đến ôm chầm lấy ông Sáu, gọi ông là “ba” với tất cả sự yêu thương và gắn bó.
Câu 7. Cảm nhận sự xúc động trong lòng người cha và con gái.
Cảm nhận sự xúc động trong lòng người cha và con gái qua đoạn văn thật sự sâu sắc. Ông Sáu kìm nén nỗi đau và buồn rầu khi thấy con gái không nhận mình, nhưng khi bé Thu chạy đến và gọi ông là “ba”, ông không thể kìm nén được nữa và òa khóc. Bé Thu cũng không còn giữ khoảng cách mà chạy đến ôm chầm lấy ông, thể hiện sự hối hận và tình cảm dạt dào mà bé dành cho cha. Những giọt nước mắt của cả hai thể hiện sự đoàn tụ, sự hiểu biết và tình yêu thương sâu đậm giữa cha và con.
Câu 8. Vì sao lúc đầu bé Thu không nhận ông Sáu là cha mình?
- Câu hỏi: Vì sao lúc đầu bé Thu không nhận ông Sáu là cha mình?
- Trả lời: Lúc đầu bé Thu không nhận ông Sáu là cha mình vì bé đã đi lâu, không còn nhớ rõ hình ảnh của cha. Hơn nữa, vết thẹo trên mặt ông Sáu khiến bé không nhận ra ông.
Câu 9. Chi tiết nào thể hiện sự xúc động của nhân vật “tôi”?
- Câu hỏi: Chi tiết nào thể hiện sự xúc động của nhân vật “tôi”?
- Trả lời: Chi tiết thể hiện sự xúc động của nhân vật “tôi” là khi nhân vật “tôi” nhìn thấy cảnh chia tay giữa bé Thu và ông Sáu. Nhân vật “tôi” đã chứng kiến và cảm nhận sâu sắc tình cảm cha con, sự xúc động khi bé Thu ôm chặt lấy ông Sáu và khóc.
Câu 10. Người cha đã làm gì để thực hiện lời hứa với con?
- Câu hỏi: Người cha đã làm gì để thực hiện lời hứa với con?
- Trả lời: Người cha đã làm một chiếc lược ngà từ những mẩu ngà voi để thực hiện lời hứa với con. Ông Sáu đã chăm chỉ làm chiếc lược, tỉ mỉ khắc lên đó dòng chữ “Yêu nhớ tặng Thu con của ba”. Dù ông Sáu không kịp trao chiếc lược cho bé Thu trước khi qua đời, nhưng việc ông làm đã thể hiện tình yêu thương và sự quan tâm đặc biệt của ông dành cho con.
Câu 11. Chuyện không may gì đã xảy ra?
- Câu hỏi: Chuyện không may gì đã xảy ra?
- Trả lời: Chuyện không may đã xảy ra là trong một trận càn lớn của quân Mỹ - Ngụy, ông Sáu đã hi sinh. Trong phút cuối cùng, ông không còn đủ sức để trao lại chiếc lược cho con gái. Thay vào đó, ông đã gửi lại chiếc lược cho đồng đội để mang về cho con gái của mình.
Câu 12. Đoạn tóm tắt này cho biết điều gì?
- Câu hỏi: Đoạn tóm tắt này cho biết điều gì?
- Trả lời: Đoạn tóm tắt này cho biết về lòng dũng cảm và tình yêu thương con sâu sắc của ông Sáu. Dù trong những giây phút cuối đời, ông vẫn nhớ đến con và mong muốn thực hiện lời hứa mang chiếc lược về cho con. Đoạn tóm tắt cũng nhấn mạnh tình cảm thiêng liêng giữa ông Sáu và con gái, qua đó tôn vinh tình cảm gia đình trong hoàn cảnh chiến tranh khốc liệt.
Trả lời câu hỏi cuối bài
Câu 1. Hãy tóm tắt truyện. Nhan đề Chiếc lược ngà liên quan đến chi tiết nào trong văn bản?
Trả lời: Truyện “Chiếc lược ngà” kể về ông Sáu, một người lính trong kháng chiến, phải xa nhà đi chiến đấu. Sau nhiều năm, ông trở về thăm gia đình và gặp lại con gái - bé Thu. Ban đầu, bé Thu không nhận ra ông Sáu là cha và có những phản ứng rất mạnh mẽ. Tuy nhiên, sau khi hiểu ra, bé Thu đã bộc lộ tình cảm sâu sắc dành cho cha. Trước khi trở lại chiến trường, ông Sáu đã hứa làm cho con một chiếc lược ngà. Trong chiến đấu, ông Sáu đã hi sinh, nhưng trước đó ông đã kịp khắc chiếc lược và gửi lại cho đồng đội mang về cho con gái. Nhan đề “Chiếc lược ngà” liên quan trực tiếp đến chiếc lược mà ông Sáu đã làm cho bé Thu như một biểu tượng của tình yêu thương và lời hứa của người cha.
Câu 2. Người kể câu chuyện trên là ai? Hãy chỉ ra mối quan hệ giữa người kể chuyện và các nhân vật chính trong văn bản, từ đó, nêu tác dụng của ngôi kể.
Trả lời: Người kể câu chuyện là bác Ba, một người bạn chiến đấu của ông Sáu. Bác Ba chứng kiến toàn bộ quá trình từ lúc ông Sáu trở về nhà gặp lại con gái, những khó khăn ông gặp phải và cuối cùng là cái chết của ông Sáu. Ngôi kể thứ nhất từ góc nhìn của bác Ba giúp câu chuyện trở nên chân thực và xúc động hơn. Nó tạo ra một cảm giác gần gũi, đồng cảm với nỗi đau và tình yêu thương của ông Sáu dành cho con gái.
Câu 3. Phân tích sự chuyển biến trong cảm xúc, hành động của bé Thu trước và sau khi nhận ông Sáu là cha mình. Qua đó, hãy nhận xét về tính cách của nhân vật bé Thu.
Trả lời: Trước khi nhận ra ông Sáu là cha, bé Thu rất lạnh lùng, xa cách và có thái độ phản kháng mạnh mẽ. Bé không chịu gọi ông Sáu là ba, luôn giữ khoảng cách và có những hành động bướng bỉnh. Tuy nhiên, sau khi được bà ngoại giải thích, bé Thu hiểu ra và nhận ra ông Sáu là cha. Bé đã bộc lộ tình cảm mãnh liệt, chạy đến ôm chầm lấy ông Sáu và gọi “Ba”. Qua sự chuyển biến này, có thể thấy bé Thu là một cô bé mạnh mẽ, cá tính, bướng bỉnh nhưng rất tình cảm và sâu sắc.
Câu 4. Ấn tượng sâu sắc nhất của em về nhân vật ông Sáu là gì? Yếu tố nào trong văn bản tạo nên ấn tượng ấy?
Trả lời: Ấn tượng sâu sắc nhất về nhân vật ông Sáu là tình yêu thương con vô bờ bến và lòng kiên nhẫn của ông. Dù bị con gái xa lánh, ông vẫn kiên trì, nhẫn nại để giành lại tình cảm của con. Đặc biệt, việc ông làm chiếc lược ngà tặng con và hi sinh trong chiến đấu nhưng vẫn mong muốn thực hiện lời hứa với con đã tạo nên ấn tượng mạnh mẽ về tình cha con thiêng liêng, cao quý. Yếu tố này được thể hiện qua hành động khắc chiếc lược và những suy nghĩ, cảm xúc của ông Sáu trước khi hi sinh.
Câu 5. Phân tích nghệ thuật xây dựng cốt truyện (mở đầu, diễn biến, kết thúc) và nghệ thuật miêu tả nhân vật (hành động, tâm lí, lời đối thoại,…) trong văn bản Chiếc lược ngà.
Trả lời
Xây dựng cốt truyện: Truyện bắt đầu bằng việc ông Sáu trở về nhà sau nhiều năm xa cách, tạo nên sự chờ đợi và mong ngóng. Diễn biến câu chuyện xoay quanh việc bé Thu không nhận ra cha và những cố gắng của ông Sáu để gần gũi con. Cao trào của truyện là khi bé Thu nhận ra ông Sáu là cha, hai cha con bộc lộ tình cảm sâu sắc. Kết thúc truyện là sự hi sinh của ông Sáu và chiếc lược ngà như một kỷ vật cuối cùng gửi lại cho con.
Miêu tả nhân vật: Nhân vật được miêu tả qua hành động, tâm lí và lời đối thoại rất chân thực và sâu sắc. Ông Sáu được miêu tả qua những hành động kiên nhẫn, yêu thương con, cùng với những suy nghĩ, tâm trạng đau khổ khi không được con nhận ra. Bé Thu được miêu tả qua hành động bướng bỉnh, phản kháng nhưng cũng rất tình cảm khi nhận ra cha. Lời đối thoại giữa các nhân vật giúp khắc họa rõ nét tính cách và tâm trạng của từng nhân vật, làm cho câu chuyện trở nên sống động và xúc động.
Câu 6. Xác định chủ đề của văn bản. Chủ đề ấy còn có ý nghĩa đối với cuộc sống hôm nay như thế nào?
Trả lời: Chủ đề của văn bản là tình cảm cha con thiêng liêng, sâu nặng trong hoàn cảnh chiến tranh khốc liệt. Tình cảm gia đình vượt qua mọi khó khăn, gian khổ và sự hi sinh của người cha vì con cái. Chủ đề này vẫn còn nguyên giá trị trong cuộc sống hôm nay, khi tình cảm gia đình luôn là một giá trị cốt lõi, nền tảng cho sự phát triển của mỗi cá nhân và xã hội. Nó nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của gia đình, sự đoàn kết và tình yêu thương trong gia đình.
Với những hướng dẫn soạn bài Khóc Chiếc lược ngà - Ngữ văn lớp 9 - Cánh diều chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
