Hướng dẫn soạn bài Cảnh ngày xuân -Ngữ văn lớp 9 - Cánh diều chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Đọc hiểu
Câu hỏi 1: Lễ hội mùa xuân được khắc họa qua những hình ảnh nào?
Trả lời
Lễ hội mùa xuân trong đoạn trích được khắc họa qua nhiều hình ảnh sống động và phong phú. Hình ảnh “tiết tháng Ba” với lễ “tảo mộ” và hội “đạp thanh” là những nét đặc trưng của mùa xuân, gợi nhớ đến những phong tục truyền thống.
Không khí lễ hội được miêu tả qua cảnh “gần xa nô nức yến anh”, nơi mọi người cùng nhau du xuân, thăm viếng mộ tổ tiên và tận hưởng cảnh sắc thiên nhiên. Cảnh tượng “ngựa xe như nước, áo quần như nêm” thể hiện sự nhộn nhịp, tấp nập của dòng người tham gia lễ hội. Tất cả những hình ảnh này đã tạo nên bức tranh mùa xuân rộn ràng, vui tươi, đậm đà bản sắc văn hóa.
Câu hỏi 2: Cảnh vật buổi chiều được miêu tả có gì khác với cảnh vật buổi sáng?
Trả lời
Trong đoạn trích, cảnh vật buổi chiều được miêu tả khác biệt với cảnh vật buổi sáng qua những hình ảnh và cảm nhận tinh tế. Nếu buổi sáng được mở đầu với hình ảnh “con én đưa thoi” và “cỏ non xanh tận chân trời”, tượng trưng cho sự tươi mới, rạng rỡ của ngày xuân, thì buổi chiều lại mang một vẻ đẹp thanh tĩnh và nhẹ nhàng hơn.
Cảnh buổi chiều hiện lên qua hình ảnh “bước dần theo ngọn tiểu khê” và “lần xem phong cảnh có bề thanh thanh”, thể hiện sự thư thái, yên bình khi mọi người đã dần rời hội và trở về nhà. Khung cảnh buổi chiều còn được nhấn mạnh với “nước uốn quanh” và “cầu nhỏ cúi gềnh bắc ngang”, tạo nên bức tranh thiên nhiên dịu dàng, thanh tịnh, khác hẳn với sự náo nhiệt, tưng bừng của buổi sáng.
Trả lời câu hỏi cuối bài
Câu hỏi 1: Đoạn trích “Cảnh ngày xuân” kể lại việc gì? Xác định bố cục của đoạn trích.
Trả lời:
Đoạn trích “Cảnh ngày xuân” kể lại cảnh chị em Thúy Kiều du xuân trong tiết Thanh minh, một trong những dịp lễ hội đặc biệt của người Việt. Trong đoạn trích này, Nguyễn Du đã khéo léo miêu tả không khí mùa xuân tươi đẹp, cảnh sắc thiên nhiên rực rỡ và nhịp sống vui tươi của con người trong ngày lễ hội.
Bố cục của đoạn trích có thể chia thành ba phần:
- Phần 1 (bốn dòng thơ đầu): Miêu tả quang cảnh mùa xuân với thiên nhiên tươi đẹp, sinh động, tràn đầy sức sống.
- Phần 2 (tám dòng thơ tiếp theo): Miêu tả không khí lễ hội trong tiết Thanh minh, nhấn mạnh vào sự náo nhiệt, đông vui và hoạt động tảo mộ, hội đạp thanh.
- Phần 3 (sáu dòng thơ cuối): Miêu tả cảnh thiên nhiên và tâm trạng của chị em Thúy Kiều khi kết thúc buổi du xuân và chuẩn bị ra về.
Câu hỏi 2: Qua bốn dòng thơ đầu, em hình dung quang cảnh mùa xuân được Nguyễn Du miêu tả như thế nào?
Trả lời:
Qua bốn dòng thơ đầu, Nguyễn Du đã vẽ nên bức tranh mùa xuân tươi đẹp và đầy sức sống. Hình ảnh “Ngày xuân con én đưa thoi” gợi lên sự nhanh chóng và nhịp nhàng của thời gian, đồng thời biểu tượng cho sự tươi mới của mùa xuân. Cảnh sắc thiên nhiên được khắc họa rõ nét qua “thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi”, tượng trưng cho khoảng thời gian tươi đẹp nhất trong năm. Những hình ảnh như “cỏ non xanh tận chân trời” và “cành lê trắng điểm một vài bông hoa” tạo nên bức tranh thiên nhiên tràn đầy sức sống, trong trẻo và thanh khiết. Những từ ngữ này không chỉ miêu tả cảnh sắc mùa xuân mà còn thể hiện tài năng của Nguyễn Du trong việc khắc họa vẻ đẹp thiên nhiên.
Câu hỏi 3: Lễ hội trong tiết Thanh minh được miêu tả qua những hình ảnh nào trong tám dòng thơ tiếp theo?
Trả lời:
Lễ hội trong tiết Thanh minh được Nguyễn Du miêu tả qua những hình ảnh sống động và phong phú trong tám dòng thơ tiếp theo. Tiết Thanh minh là dịp lễ truyền thống, gắn liền với hoạt động “lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh”, thể hiện phong tục tảo mộ, tưởng nhớ tổ tiên và tận hưởng vẻ đẹp của mùa xuân.
Không khí lễ hội được khắc họa qua hình ảnh “gần xa nô nức yến anh”, diễn tả sự tấp nập, nhộn nhịp của dòng người đổ về tham gia lễ hội. Cảnh tượng “ngựa xe như nước, áo quần như nêm” thể hiện sự đông vui, rộn ràng của ngày hội. Hình ảnh “chí anh sắm sửa bộ hành chơi xuân” cho thấy sự chuẩn bị chu đáo và sự hào hứng của mọi người. Tất cả những hình ảnh này tạo nên bức tranh lễ hội tươi vui, náo nhiệt và đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc.
Câu hỏi 4: Hãy so sánh bức tranh thiên nhiên ở bốn dòng thơ đầu và sáu dòng thơ cuối, phân tích để thấy được mối quan hệ giữa cảnh vật và tâm trạng của chị em Thuý Kiều trong đoạn trích.
Trả lời:
Bức tranh thiên nhiên ở bốn dòng thơ đầu và sáu dòng thơ cuối trong đoạn trích “Cảnh ngày xuân” có sự thay đổi rõ rệt về cảm xúc và sắc thái, tạo nên mối quan hệ chặt chẽ giữa cảnh vật và tâm trạng của chị em Thúy Kiều.
Trong bốn dòng thơ đầu, Nguyễn Du miêu tả bức tranh thiên nhiên mùa xuân rực rỡ, tươi mới với hình ảnh “con én đưa thoi” và “cỏ non xanh tận chân trời”. Cảnh sắc tràn đầy sức sống, vui tươi, mang đến cảm giác phấn khởi và hứng khởi cho chị em Thúy Kiều khi bước vào ngày hội. Màu xanh của cỏ non và trắng tinh khiết của cành lê thể hiện sự thanh khiết, trong trẻo của mùa xuân, đồng thời tượng trưng cho hy vọng và khởi đầu mới.
Tuy nhiên, trong sáu dòng thơ cuối, bức tranh thiên nhiên lại chuyển sang sự yên bình, lặng lẽ của buổi chiều tà. Hình ảnh “bước dần theo ngọn tiểu khê” và “làn xem phong cảnh có bề thanh thanh” thể hiện sự thư thái, thanh thản khi chị em Thúy Kiều chuẩn bị ra về. Dòng nước uốn quanh và cầu nhỏ cúi gềnh bắc ngang tạo nên khung cảnh thiên nhiên thanh tĩnh, gợi cảm giác nhẹ nhàng, thanh thoát. Tâm trạng của chị em Thúy Kiều cũng trở nên tĩnh lặng, suy tư hơn sau một ngày vui chơi, nhộn nhịp.
Sự chuyển đổi từ cảnh sắc rộn ràng, tươi mới buổi sáng sang khung cảnh thanh bình buổi chiều cho thấy mối quan hệ hài hòa giữa thiên nhiên và tâm trạng của nhân vật, đồng thời thể hiện sự tài tình của Nguyễn Du trong việc khắc họa cảm xúc qua cảnh vật.
Câu hỏi 5: Khái quát những thành công về nghệ thuật miêu tả thiên nhiên và lễ hội ngày xuân của Nguyễn Du trong đoạn trích “Cảnh ngày xuân” (sử dụng ngôn từ, xây dựng hình ảnh; những biện pháp nghệ thuật chủ yếu; thể thơ lục bát,…).
Trả lời:
Nguyễn Du đã đạt được những thành công nổi bật trong nghệ thuật miêu tả thiên nhiên và lễ hội ngày xuân trong đoạn trích “Cảnh ngày xuân”. Ông sử dụng ngôn từ tinh tế, giàu hình ảnh để khắc họa rõ nét cảnh sắc mùa xuân và không khí lễ hội. Ngôn từ trong đoạn trích vừa mộc mạc, gần gũi, vừa tinh tế, sâu sắc, gợi lên những hình ảnh sống động và chân thực về mùa xuân.
Nguyễn Du đã khéo léo sử dụng các biện pháp nghệ thuật như so sánh, nhân hóa và điệp ngữ để tạo nên những hình ảnh giàu sức gợi. Hình ảnh “con én đưa thoi”, “ngựa xe như nước, áo quần như nêm” là những ví dụ tiêu biểu cho sự tinh tế trong cách sử dụng ngôn ngữ của ông.
Thể thơ lục bát được Nguyễn Du vận dụng linh hoạt, với nhịp điệu uyển chuyển, nhẹ nhàng, phù hợp với nội dung và cảm xúc của đoạn trích. Nhịp thơ lục bát không chỉ giúp làm nổi bật vẻ đẹp của thiên nhiên và lễ hội mà còn thể hiện sâu sắc tâm trạng của nhân vật, từ niềm vui phấn khởi đến sự thư thái, tĩnh lặng.
Tất cả những yếu tố nghệ thuật này đã góp phần tạo nên một bức tranh mùa xuân tươi đẹp, sống động và đầy sức sống, đồng thời thể hiện rõ nét tài năng và tâm hồn nhạy cảm của Nguyễn Du trong việc khắc họa cảnh sắc và tình cảm con người.
Câu hỏi 6: Trong đoạn trích trên, em thích nhất hình ảnh nào? Vì sao?
Trả lời:
Trong đoạn trích trên, em thích nhất hình ảnh “cỏ non xanh tận chân trời”. Đây là một hình ảnh rất đẹp và giàu ý nghĩa, tượng trưng cho sự tươi mới, sức sống tràn đầy của mùa xuân. Màu xanh của cỏ non trải dài đến chân trời gợi lên cảm giác bao la, rộng lớn và tự do, khiến người đọc cảm nhận được sự phấn khởi, hứng khởi của chị em Thúy Kiều khi bước vào ngày xuân.
Hình ảnh này không chỉ miêu tả vẻ đẹp tự nhiên của mùa xuân mà còn mang ý nghĩa biểu tượng cho hy vọng, sự khởi đầu mới và những điều tốt đẹp đang chờ đón. Nó tạo nên một cảm giác thư thái, nhẹ nhàng và tràn đầy niềm vui, rất phù hợp với không khí của ngày hội xuân. Nguyễn Du đã sử dụng ngôn ngữ tinh tế và giàu hình ảnh để làm nổi bật vẻ đẹp của thiên nhiên, đồng thời thể hiện tài năng và sự nhạy cảm trong việc khắc họa cảnh sắc mùa xuân.
Với những hướng dẫn soạn bài Khóc Cảnh ngày xuân - Ngữ văn lớp 9 - Cánh diều chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
