Soạn bài Muối của rừng

Hướng dẫn soạn bài Muối của rừng - Cánh diều lớp 12 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Chuẩn bị

Yêu cầu: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1 - Trang 20)

• Trước khi tiếp cận tác phẩm, hãy nhớ lại các kiến thức đã học về truyện ngắn để có thể áp dụng hiệu quả vào việc đọc hiểu văn bản.
• Tìm hiểu các thông tin ngoài văn bản: Để hiểu sâu hơn về tác phẩm, cần chú ý đến các thông tin về bối cảnh xã hội, văn hóa và đặc điểm của nền văn học trong giai đoạn tác phẩm ra đời.
• Đọc kỹ văn bản: Chú trọng đến mối quan hệ giữa các sự kiện chính và cách các nhân vật tương tác với nhau để nắm bắt nội dung và ý nghĩa của truyện.
• Chú ý đến phong cách nghệ thuật: Đặc biệt quan tâm đến những sáng tạo, đổi mới trong nghệ thuật tự sự mà tác giả áp dụng.
• Đọc trước truyện ngắn “Muối của rừng” để có cái nhìn tổng quát về tác phẩm.
• Nghiên cứu thêm thông tin về tác giả Nguyễn Huy Thiệp để hiểu rõ hơn về phong cách và tư tưởng nghệ thuật của ông.

Thông tin về tác giả Nguyễn Huy Thiệp:

• Năm sinh, năm mất: 1950-2021
• Quê quán: Thanh Trì, Hà Nội
• Các tác phẩm tiêu biểu: “Tướng về hưu”, “Không có vua”, “Tuổi 20 yêu dấu”, “Những ngọn gió Hua Tát”, “Những người thợ xẻ”, “Chảy đi sông ơi”, “Con gái thủy thần”…
• Sự nghiệp: Nguyễn Huy Thiệp là một trong những nhà văn xuất sắc của văn học Việt Nam hiện đại, với hơn 50 truyện ngắn, 10 kịch bản, 4 tiểu thuyết cùng nhiều bài phê bình và tiểu luận văn học.

Đọc hiểu

Nội dung chính: Văn bản miêu tả cuộc đi săn của ông Diểu sau khi nhận được khẩu súng hai nòng từ con trai. Bắt đầu với ý định đi săn, ông Diểu trải qua một cuộc rượt đuổi đầy kịch tính với những con khỉ. Qua đó, tác giả khắc họa rõ nét diễn biến tâm lý và sự thay đổi trong nhận thức của nhân vật, từ háo hức ban đầu đến sự thức tỉnh về lòng trắc ẩn và nhận thức về sự sống.

Câu hỏi 1: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1 - Trang 20)

Thời điểm ông Diểu chọn đi săn đem lại cho em suy nghĩ gì?

Gợi ý trả lời:

Thời điểm ông Diểu chọn để đi săn là lúc rừng đang vào mùa xuân, khi mọi thứ đều tươi mới và tràn đầy sức sống. Cảnh sắc thiên nhiên trở nên sinh động, cây cối xanh tươi và không khí mát mẻ, ẩm ướt nhưng trong lành. Đây là thời gian lý tưởng để hòa mình vào thiên nhiên, khám phá và cảm nhận sự sống. Mùa xuân còn là mùa của sự sinh sôi, phát triển, tạo nên bầu không khí vui tươi, phấn khởi, thôi thúc con người tìm hiểu và tận hưởng vẻ đẹp hoang sơ của rừng già.

Câu hỏi 2: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1 - Trang 20)

Tại sao chi tiết kỳ ảo xuất hiện ở đoạn văn này?

Gợi ý trả lời:

Chi tiết sương mù bốc lên cuồn cuộn sau khi chú khỉ con rơi xuống tạo nên một không gian lạnh lẽo, biểu tượng cho sự chết chóc và cảm giác u ám. Sương mù mờ ảo này không chỉ làm nổi bật sự thê lương của khung cảnh mà còn phản ánh trạng thái mơ hồ, rối bời trong tâm trí của nhân vật. Nó thể hiện nỗi đau và sự dằn vặt nội tâm, một phần nào đó làm lộ rõ những mâu thuẫn và cảm xúc phức tạp mà nhân vật đang trải qua.

Câu hỏi 3: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1 - Trang 20)

Tại sao ông Diểu lại tránh nhìn vào đôi mắt con khỉ?

Gợi ý trả lời:

Ông Diểu tránh nhìn vào đôi mắt của con khỉ vì ánh mắt của nó chứa đựng sự cầu xin, đau khổ, khiến ông cảm thấy dằn vặt và tội lỗi. Ánh mắt ấy không chỉ là sự kêu cứu mà còn là biểu hiện của nỗi đau đớn tột cùng mà ông đã gây ra. Trước mắt ông là một chú khỉ đang hấp hối, một gia đình khỉ bị chia cắt, tất cả điều này khiến ông cảm thấy lòng mình nặng trĩu, không thể đối diện với hậu quả từ hành động của mình.

Câu hỏi 4: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1 - Trang 20)

Tại sao ông Diểu lại vội vã bỏ đi?

Gợi ý trả lời:

Trước khi rời đi, ông Diểu đã ngồi lại một lúc để suy ngẫm về hành động của mình, đặc biệt là việc ông quyết định phóng sinh con khỉ đực. Sự phân vân và trăn trở về quyết định này khiến ông càng thêm bối rối. Cuối cùng, hành động vội vã bỏ đi thể hiện sự quyết tâm dứt khoát của ông, không muốn quay lại hay thay đổi quyết định. Ông đã chấp nhận những gì đã xảy ra và quyết định phóng sinh con khỉ là một cách để ông đối diện và giải thoát cho chính mình khỏi cảm giác tội lỗi.

Sau khi đọc

Câu hỏi 1: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1 - Trang 24)

Truyện “Muối của rừng” có thể chia làm mấy phần? Hãy mô hình hóa câu chuyện bằng một sơ đồ thích hợp.

Gợi ý trả lời:

Truyện “Muối của rừng” có thể được chia thành 4 phần chính như sau:

• Phần 1: Từ “Sau Tết Nguyên Đán…” đến “…hang động đá vôi”: Giới thiệu bối cảnh và mục đích của cuộc đi săn do ông Diểu tổ chức.
• Phần 2: Từ “Nhặt đất đá ném…” đến “…bết bên vai nó”: Miêu tả hành trình ông Diểu rượt đuổi và săn đuổi chú khỉ, thể hiện những khó khăn và thách thức trong quá trình này.
• Phần 3: Từ “Ông Diểu đặt tay lên…” đến “…chỗ con khỉ đực nằm”: Quá trình ông Diểu chăm sóc, chữa lành cho chú khỉ và quyết định cuối cùng của ông về việc phóng sinh nó.
• Phần 4: Phần còn lại: Cảnh ông Diểu ra về, kết hợp với hình ảnh hoa tử huyền trong cơn mưa xuân, tạo nên một kết thúc giàu tính tượng trưng và cảm xúc.

Mô hình hóa câu chuyện:

(1) Ông Diểu đi săn và bắn hạ khỉ bố

(2) Khỉ bố thương nặng, khỉ mẹ quyết tâm cứu khỉ bố. Khỉ con xuất hiện cướp súng của ông Diểu và bị rơi xuống vực

(3) Ông Diểu vác khỉ bố về trong tình trạng khỉ mẹ theo sau

(4) Cảm động trước tình cảm gia đình, ông phóng sinh khỉ bố

(5) Ông Diểu trở về nhà trong làn mưa xuân và gặp hoa tử huyền

Câu hỏi 2: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1 - Trang 24)

Truyện được kể từ điểm nhìn nào? Mối quan hệ giữa điểm nhìn của người kể chuyện và điểm nhìn của nhân vật

Gợi ý trả lời:

Truyện được kể từ điểm nhìn của ngôi thứ ba.

Mối quan hệ: Mặc dù câu chuyện được kể từ ngôi thứ ba, nhưng người kể chuyện vẫn đặt trọng tâm vào cảm nhận và quan sát của nhân vật chính, cụ thể là ông Diểu. Nhờ cách tiếp cận này, người đọc có thể theo dõi và hiểu rõ hơn những suy nghĩ, cảm xúc và quan điểm của ông Diểu về cuộc đi săn và những chú khỉ. Điểm nhìn này giúp câu chuyện trở nên sinh động và sâu sắc hơn, khi nó không chỉ phản ánh sự kiện mà còn lột tả được những diễn biến tâm lý của nhân vật chính.

Câu hỏi 3: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1 - Trang 24)

Nguyên nhân nào khiến ông Diểu muốn đi săn? Hoạt động đi săn của ông Diểu được miêu tả như thế nào trong truyện?

Gợi ý trả lời:

• Nguyên nhân khiến ông Diểu muốn đi săn: Khí trời mùa xuân trong lành, đầy sức sống đã khơi dậy niềm hứng khởi trong ông Diểu. Thêm vào đó, việc nhận được khẩu súng hai nòng từ con trai du học càng thúc đẩy ông thực hiện chuyến đi săn.
• Hoạt động đi săn: Cuộc săn của ông Diểu được mô tả chi tiết và chân thực, từ việc chuẩn bị kỹ lưỡng đến lúc ông truy đuổi khỉ con và khỉ bố. Mọi cảm xúc của ông đều được thể hiện rõ nét, như sự hoảng hốt khi khỉ con rơi xuống vực hay sự quyết tâm khi leo lên bắt khỉ đực.

Câu hỏi 4: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1 - Trang 24)

Tìm và phân tích những nguyên nhân khiến ông Diểu đi đến quyết định phóng sinh cho con khỉ đực?

Gợi ý trả lời:

Nguyên nhân khiến ông Diểu quyết định phóng sinh con khỉ đực xuất phát từ những cảm xúc mạnh mẽ và lòng trắc ẩn trỗi dậy trong ông:

• Khi nhìn vào ánh mắt khẩn cầu của con khỉ đực, ông Diểu bị lay động sâu sắc. Hình ảnh con khỉ run rẩy, ánh mắt đờ dại cầu xin sự sống, cùng với vết thương đau đớn do chính ông gây ra, khiến ông cảm thấy tội lỗi và dằn vặt. Sự đau đớn của con vật khiến ông không thể tiếp tục hành động nhẫn tâm, đến mức ông phải tránh né ánh mắt của nó.
• Bên cạnh đó, ông Diểu còn bị cảm động khi phát hiện con khỉ cái đã âm thầm theo sau ông từ lúc ông rời núi, thể hiện sự kiên trì và tình yêu mãnh liệt của nó dành cho con khỉ đực. Sự trung thành và tình cảm sâu sắc giữa hai con khỉ đã làm trái tim ông Diểu thêm phần đau xót và trắc ẩn. Trước tình cảnh ấy, ông không thể làm ngơ, và cuối cùng đã quyết định phóng sinh con khỉ đực để nó trở về với khỉ cái, nhận ra rằng tình yêu và sự sống cần được tôn trọng hơn bất cứ điều gì khác.

Câu hỏi 5: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1 - Trang 24)

Thống kê và phân tích ý nghĩa của những yếu tố kỳ ảo trong truyện “Muối của rừng”. Những chi tiết này thể hiện chủ đề nào trong tác phẩm?

Gợi ý trả lời:

Yếu tố kỳ ảo trong truyện “Muối của rừng”:

• Sương mù cuồn cuộn: Sau khi khỉ con rơi xuống vách đá và phát ra tiếng kêu thảm thiết, sương mù dâng lên bao phủ. Hình ảnh này không chỉ tạo ra bầu không khí u ám, lạnh lẽo, mà còn phản ánh sự bối rối, rối ren trong nội tâm ông Diểu, thể hiện sự mờ mịt trong tâm trạng của nhân vật.
• Hoa tử huyền: Hình ảnh hoa tử huyền xuất hiện cuối truyện như biểu tượng của may mắn, ấm no và niềm tin vào chiến thắng của cái thiện. Nó tạo ra một không khí huyền thoại và mang đến hy vọng cho nhân vật cũng như câu chuyện.

Ý nghĩa và chủ đề:

• Những chi tiết kỳ ảo này làm nổi bật chủ đề về nhân sinh, phản ánh cuộc hành trình tìm kiếm và bảo vệ giá trị đạo đức, tình yêu thiên nhiên giữa bối cảnh con người dần bị tha hóa. “Muối của rừng” khơi gợi lòng trắc ẩn, nhắc nhở con người về tầm quan trọng của thiện lương và sự hòa hợp với thiên nhiên.

Câu hỏi 6: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1 - Trang 24)

Theo Ha-ra-ri (Harari), có một quan niệm cho rằng: “Các sinh vật không phải người không có giá trị tự thân nào cả, chúng chỉ tồn tại vì lợi ích của chúng ta mà thôi.” Đọc truyện ngắn Muối của rừng, em có tán thành với quan niệm đó không? Vì sao?

Gợi ý trả lời:

Em không đồng ý với quan niệm này, vì em tin rằng mỗi loài sinh vật đều có giá trị riêng của mình và đóng góp quan trọng vào sự cân bằng của hệ sinh thái. Mỗi sinh vật, dù nhỏ bé, đều có vai trò và trách nhiệm trong tự nhiên, không chỉ tồn tại vì con người. Truyện ngắn “Muối của rừng” minh chứng rõ ràng điều này, khi ông Diểu nhận ra rằng trách nhiệm của mỗi sinh vật đều nặng nề và đáng trân trọng. Nguyễn Huy Thiệp qua tác phẩm đã nhấn mạnh rằng không chỉ con người, mà cả động vật cũng có cảm xúc, biết nhận thức và trải qua đau thương. Vì vậy, con người cần trân trọng và bảo vệ tất cả các loài sinh vật, bởi chúng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng và hài hòa của thế giới tự nhiên.

Với những hướng dẫn soạn bài Muối của rừng - Cánh diều lớp 12 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.