Quả tim và cấu tạo của tim - những điều không phải ai cũng biết

1. Quả tim của con người hoạt động như thế nào?

Trong cơ thể con người, quả tim có nhiệm vụ bơm máu đến khắp các bộ phận và cung cấp máu giàu oxy để duy trì sự sống. Hệ thống điện tim chính là nguồn năng lượng để đảm bảo cho sự hoạt động bình thường của tâm thất và tâm nhĩ, khiến cho chúng làm việc xen kẽ và cùng nhau thư giãn đảm bảo chu trình của quá trình bơm máu qua tim.

Mô tả về quá trình hoạt động của quả tim con người

Nhịp tim được kích hoạt bởi các xung điện và được truyền xuống một con đường đặc biệt đi qua tim:

- Xung điện bắt đầu hoạt động bằng một bó nhỏ của các tế bào chuyên biệt là nút xoang nằm ở tâm nhĩ phải (SA). Nút SA được xem như là máy tạo nhịp tim tự nhiên hoạt động với tần số phát nhịp 60 - 100 lần/ phút. Xung điện truyền đến các cơ xung quanh để cho tâm nhĩ co lại.

- Trung tâm của tim (giữa tâm thất và tâm nhĩ) có một cụm tế bào AV (nút nhĩ thất). Đây là nút làm chậm các tín hiệu điện trước khi đến tâm thất, nhờ đó mà tâm nhi có thêm thời gian co bóp trước khi bắt đầu quá trình hoạt động của tâm thất.

- Mạng lưới His-Purkinje là một chiếc cầu nối để các sợi gửi xung điện đến thành cơ tâm thất và khiến nó co lại.

Khi cơ thể nghỉ ngơi, trung bình mỗi phút tim đập 50 - 99 lần. Tuy nhiên, khi dùng một số loại thuốc nào đó, tập thể dục, cảm xúc có vấn đề, sốt,... thì nhịp đập của tim sẽ nhanh hơn mức này (mỗi phút thường trên 100 nhịp).

Mỗi chu kỳ co giãn của tim sẽ có 3 pha, xảy ra trong khoảng 0.8 giây, trong đó:

- Pha nhĩ co 0.1 giây (nghỉ khoảng 0.7 giây)

- Pha thất co 0.3 giây (nghỉ khoảng 0.5 giây)

- Pha dãn chung: 0.4 giây (nghỉ khoảng 0.4 giây).

Với chu kỳ hoạt động này có thể thấy thời gian nghỉ ngơi của tim nhiều hơn so với thời gian mà nó làm việc. Cũng nhờ chu kỳ hoạt động xen kẽ và đều đặn như vậy mà quả tim có thể hoạt động dẻo dai trong suốt cuộc đời của mỗi con người.

2. Cấu tạo tim và nguyên nhân gây ra đau tim

2.1. Cấu tạo của tim

Cấu tạo tim bao gồm các bộ phận sau:

Chi tiết cấu tạo tim

- Thành tim

Bộ phận này là nơi các cơ co lại và giãn ra để đưa máu đi khắp cơ thể. Mỗi lớp mô cơ được xem là một vách ngăn để chia thành tim thành bên trái và bên phải.

Thành tim gồm 3 lớp: nội tâm mạc (ở trong cùng), cơ tim (ở giữa) và màng ngoài tim (ở ngoài cùng).

- Buồng tim

Nhiều người sẽ quen thuộc với khái niệm ngăn tim hơn là buồng tim. Quả tim được chia thành 4 buồng:

+ Tâm nhĩ phải (buồng bên phải tim trên): có hai tĩnh mạch chủ đi thu thập máu nghèo oxy ở phần trên và dưới của cơ thể để mang tới tâm nhĩ phải rồi tâm nhĩ phải lại bơm máu cho tâm thất phải.

+ Tâm thất phải (buồng bên phải tim dưới): chịu trách nhiệm bơm máu nghèo oxy đến với phổi qua động mạch phổi, tại đây phổi sẽ cung cấp oxy cho máu.

+ Tâm nhĩ trái (buồng bên trái tim trên): khi phổi đã nạp đầy oxy cho máu, các tĩnh mạch phổi sẽ đưa máu tới tâm nhĩ trái, tại đây quá trình bơm máu giàu oxy đến tâm thất trái sẽ diễn ra.

+ Tâm thất trái (buồng bên trái tim dưới): đây là buồng tim lớn nhất của quả tim, giữ vai trò bơm máu giàu oxy cho động mạch chủ và đưa đến những phần còn lại của cơ thể.

- Van tim

Van tim có hoạt động đóng mở nhịp nhàng để đảm bảo máu chảy qua các buồng tim hợp lý. Có 4 van tim đảm nhận nhiệm vụ điều chỉnh lưu lượng máu đi qua các buồng tim:

+ Van ba lá: điều chỉnh lưu lượng máu nghèo oxy ở tâm nhĩ phải đến với tâm thất phải.

+ Van động mạch phổi: kiểm soát lưu lượng máu ở tâm thất phải đi vào động mạch phổi và mang máu tới phổi để lấy oxy.

+ Van hai lá: đưa máu giàu oxy ở phổi đi từ tâm nhĩ trái đến tâm thất trái.

+ Van động mạch chủ: mở đường để máu giàu oxy từ tâm thất trái vào trong động mạch chủ.

- Mạch máu

Quá trình tuần hoàn của máu được thực hiện bởi quả tim và hệ thống mạch máu phức tạp trong cơ thể:

+ Động mạch: đưa máu giàu oxy ở tim đi đến các mô (chỉ riêng động mạch phổi sẽ đưa máu nghèo oxy tới phổi).

+ Tĩnh mạch: đưa máu nghèo oxy quay về với tim (riêng tĩnh mạch phổi là đưa máu giàu oxy trở lại tim).

+ Mao mạch: là mạch máu nhỏ để diễn ra quá trình trao đổi Oxy - CO2 và chất dinh dưỡng.

- Hệ thống dẫn điện

Hệ thống này chịu trách nhiệm kiểm soát nhịp tim, gồm có:

+ Nút xoang nhĩ (SA): ở đỉnh tâm nhĩ phải, có nhiệm vụ tạo nhịp tim tự nhiên, gửi tín hiệu điện để tâm nhĩ và tâm thất co lại từ đó giúp cho tim đập được.

+ Nút nhĩ thất (AV): truyền tín hiệu điện ở buồng trên tim đến với buồng dưới tim.

2.2. Nguyên nhân gây đau tim

Các nguyên nhân chính gây nên cơn đau tim gồm:

Khám tim mạch định kỳ là giải pháp để có được quả tim khỏe mạnh

- Lạm dụng chất kích thích và thuốc khiến cho động mạch vành bị thu hẹp, giảm máu ở cơ tim.

- Thiếu oxy trong máu: nếu phổi bị suy giảm chức năng hoặc bị ngộ độc CO thì cơ tim không có đủ oxy để hoạt động nên sẽ bị tổn thương và đau tim.

- Thường xuyên thực hiện các thói quen xấu: hút nhiều thuốc lá, vận động quá sức, căng thẳng kéo dài,... sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến việc hình thành cơn đau tim.

- Một số bệnh lý: đái tháo đường, mỡ máu, mạch vành,...

Qua nội dung trên đây mong rằng bạn đọc đã hiểu hơn về quả tim của mình và biết những tác nhân góp phần làm nên cơn đau tim đe dọa sự sống để có ý thức giữ gìn và bảo vệ sức khỏe của tim.

Nếu phát hiện bất cứ bất thường nào liên quan đến tim, bạn có thể đến Chuyên khoa Tim mạch - Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC để kiểm tra. Bệnh viện sở hữu Trung tâm chẩn đoán hình ảnh với nhiều máy móc hiện đại như: máy chụp MRI, máy CT-Scanner, máy siêu âm màu, máy điện tâm đồ, máy Holter,... cùng đội ngũ bác sĩ chuyên khoa đầu ngành giàu kinh nghiệm nên sẽ giúp bạn phát hiện chính xác và điều trị hiệu quả bệnh lý về tim để tránh được những biến chứng xấu không nên có.